Blog: Van afvinklijstje en sommen maken, naar samenhang en inzicht

Redactie Geplaatst op 15 juni 2023 Blog
Foto Marieke Los


Gedurende een jaar werken teams aan het actualiseren van de kerndoelen. Maar hoe gaat dat precies in zijn werk? Voor welke uitdagingen staan zij? In deze blogserie schrijven leden van de teams over wat zij meemaken tijdens dit bijzondere proces.


Dit keer: Marieke Los, leraar po, rekencoördinator en MT-lid op kbs Alfons Ariens in Harderwijk.


Van afvinklijstjes en sommen maken, naar samenhang en inzicht.

Marieke Los


De conceptkerndoelen gaan volgend kalenderjaar pas beproefd worden, maar ik kan het niet laten alvast iets uit te proberen. Met mijn eigen leerlingen van groep 7 experimenteer ik tijdens een begeleidingsmoment met het conceptkerndoel Vorm en ruimte.


‘Waarom zijn een vierkant en een vierhoek niet hetzelfde?’ vraag ik ze. De tafel ligt vol met verschillende meetkundige figuren, zoals een vierkant, vlieger, rechthoek, trapezium, parallellogram en nog een aantal variaties op de vierhoek. De leerlingen kunnen de meeste figuren benoemen. Dat dit niet bij alle figuren lukt, belemmert de leerlingen niet om over de eigenschappen van de meetkundige figuren te redeneren en de figuren op basis van deze eigenschappen te ordenen.


Het lukt ze om aan te tonen dat een vierkant een vierhoek is, maar een vierhoek niet altijd een vierkant. Een mooi voorbeeld van hoe denk/werkwijzen zoals redeneren, communiceren en aantonen ingezet worden om kennis en het inzicht over het concept vorm en ruimte te vergroten. Daarnaast beleven ze er ook veel plezier aan en draagt dit bij aan een positieve houding tegenover wiskunde.


Liggen we op schema?

Het is belangrijk dat er ook experts van buiten kijken naar waar wij als actualisatieteam mee bezig zijn: daarom leggen we gedurende het proces een aantal keer de conceptkerndoelen voor aan de advieskring. Deze groep mensen bestaat uit leraren, wetenschappers en professionals uit vakverenigingen en lerarenopleidingen. Voor ons als team was dit een spannend moment. Wat vinden de experts en de achterban van het tussenproduct dat we hebben opgeleverd? Zijn we op de goede weg?


Nou, dat zijn we zeker! We vinden elkaar in de ideeën over de inhoud van de conceptkerndoelen. De grootste uitdaging die er voor ons ligt is het expliciteren van de samenhang tussen de kerndoelen, geeft de advieskring aan ons mee. Dat dit zo duidelijk genoemd wordt, is geen verrassing. Veel gesprekken binnen ons team zijn hier al over gegaan, want de samenhang tussen de kerndoelen vinden we erg belangrijk.


Wat we absoluut niet willen is dat de kerndoelen gezien worden als een afvinklijstje van toetsbare doelen.


Meer inzicht dankzij samenhang

Wiskundige denk/werkwijzen en concepten kunnen niet los van elkaar worden gezien bij het verwerven van vaardigheden en kennis. Door ze in samenhang aan te leren, kunnen we het inzicht versterken. De wiskundige attitude als schil om de denk/werkwijzen en concepten stelt de leerling in staat om met plezier en zelfvertrouwen wiskunde te leren, te gebruiken en toe te passen. En niet alleen binnen de wiskunde, maar ook bij andere vakgebieden en in het dagelijks leven.


Meer inzicht tussen de domeinen en vakgebieden dankzij goed geformuleerde kerndoelen

Het sparren met de advieskring geeft ons inzichten in hoe we de kerndoelen moeten formuleren om de samenhang tussen de domeinen en andere vakgebieden explicieter te maken. We willen de nadruk leggen op wat de leerlingen moeten begrijpen door de ideeën van de concepten voorop te stellen in de kerndoelen en waarneembaar gedrag te beschrijven.


Terug naar mijn leerlingen: De vraag over het vierkant en de vierhoek nodigde uit tot onderzoek. ‘Een vierkant is een vierhoek en een rechthoek en als je het vierkant draait, zie je dat het ook een ruit is, maar andersom kan je niet zeggen dat rechthoeken en ruiten ook vierkanten zijn,’ hoor ik ze zeggen.


Hoewel het doel van deze activiteit gericht was op het kunnen benoemen van kenmerken van het vierkant, was de nieuwsgierigheid naar de andere vierhoeken snel gewekt. Een mooie opstap naar het voortgezet onderwijs waar de leerlingen verder gaan met het analyseren van de kenmerkende eigenschappen van meetkundige figuren.


Optimaal reken- en wiskundeonderwijs

De basis is dat leerlingen goed leren rekenen, maar rekenen en wiskunde gaat verder dan het maken van sommen. Door samenhang te creëren in de kerndoelen en de nadruk te leggen op de conceptontwikkeling bereiden we de leerlingen voor op hun toekomstige rol in de samenleving.​ Zodat ze wiskunde met zelfvertrouwen kunnen toepassen als burger en als professional​.


Wil je meer lezen over de tussenproducten waar het team aan werkt? En hoe de samenwerking gaat met de advieskring? Lees dan hier het interview met Ton Roelofs (procesregisseur), Michiel Veldhuis (voorzitter advieskring) en Marjolijn Bakir (leraar en lid van het team).

Foto Marieke Los


Gedurende een jaar werken teams aan het actualiseren van de kerndoelen. Maar hoe gaat dat precies in zijn werk? Voor welke uitdagingen staan zij? In deze blogserie schrijven leden van de teams over wat zij meemaken tijdens dit bijzondere proces.


Dit keer: Marieke Los, leraar po, rekencoördinator en MT-lid op kbs Alfons Ariens in Harderwijk.


Van afvinklijstjes en sommen maken, naar samenhang en inzicht.

Marieke Los


De conceptkerndoelen gaan volgend kalenderjaar pas beproefd worden, maar ik kan het niet laten alvast iets uit te proberen. Met mijn eigen leerlingen van groep 7 experimenteer ik tijdens een begeleidingsmoment met het conceptkerndoel Vorm en ruimte.


‘Waarom zijn een vierkant en een vierhoek niet hetzelfde?’ vraag ik ze. De tafel ligt vol met verschillende meetkundige figuren, zoals een vierkant, vlieger, rechthoek, trapezium, parallellogram en nog een aantal variaties op de vierhoek. De leerlingen kunnen de meeste figuren benoemen. Dat dit niet bij alle figuren lukt, belemmert de leerlingen niet om over de eigenschappen van de meetkundige figuren te redeneren en de figuren op basis van deze eigenschappen te ordenen.


Het lukt ze om aan te tonen dat een vierkant een vierhoek is, maar een vierhoek niet altijd een vierkant. Een mooi voorbeeld van hoe denk/werkwijzen zoals redeneren, communiceren en aantonen ingezet worden om kennis en het inzicht over het concept vorm en ruimte te vergroten. Daarnaast beleven ze er ook veel plezier aan en draagt dit bij aan een positieve houding tegenover wiskunde.


Liggen we op schema?

Het is belangrijk dat er ook experts van buiten kijken naar waar wij als actualisatieteam mee bezig zijn: daarom leggen we gedurende het proces een aantal keer de conceptkerndoelen voor aan de advieskring. Deze groep mensen bestaat uit leraren, wetenschappers en professionals uit vakverenigingen en lerarenopleidingen. Voor ons als team was dit een spannend moment. Wat vinden de experts en de achterban van het tussenproduct dat we hebben opgeleverd? Zijn we op de goede weg?


Nou, dat zijn we zeker! We vinden elkaar in de ideeën over de inhoud van de conceptkerndoelen. De grootste uitdaging die er voor ons ligt is het expliciteren van de samenhang tussen de kerndoelen, geeft de advieskring aan ons mee. Dat dit zo duidelijk genoemd wordt, is geen verrassing. Veel gesprekken binnen ons team zijn hier al over gegaan, want de samenhang tussen de kerndoelen vinden we erg belangrijk.


Wat we absoluut niet willen is dat de kerndoelen gezien worden als een afvinklijstje van toetsbare doelen.


Meer inzicht dankzij samenhang

Wiskundige denk/werkwijzen en concepten kunnen niet los van elkaar worden gezien bij het verwerven van vaardigheden en kennis. Door ze in samenhang aan te leren, kunnen we het inzicht versterken. De wiskundige attitude als schil om de denk/werkwijzen en concepten stelt de leerling in staat om met plezier en zelfvertrouwen wiskunde te leren, te gebruiken en toe te passen. En niet alleen binnen de wiskunde, maar ook bij andere vakgebieden en in het dagelijks leven.


Meer inzicht tussen de domeinen en vakgebieden dankzij goed geformuleerde kerndoelen

Het sparren met de advieskring geeft ons inzichten in hoe we de kerndoelen moeten formuleren om de samenhang tussen de domeinen en andere vakgebieden explicieter te maken. We willen de nadruk leggen op wat de leerlingen moeten begrijpen door de ideeën van de concepten voorop te stellen in de kerndoelen en waarneembaar gedrag te beschrijven.


Terug naar mijn leerlingen: De vraag over het vierkant en de vierhoek nodigde uit tot onderzoek. ‘Een vierkant is een vierhoek en een rechthoek en als je het vierkant draait, zie je dat het ook een ruit is, maar andersom kan je niet zeggen dat rechthoeken en ruiten ook vierkanten zijn,’ hoor ik ze zeggen.


Hoewel het doel van deze activiteit gericht was op het kunnen benoemen van kenmerken van het vierkant, was de nieuwsgierigheid naar de andere vierhoeken snel gewekt. Een mooie opstap naar het voortgezet onderwijs waar de leerlingen verder gaan met het analyseren van de kenmerkende eigenschappen van meetkundige figuren.


Optimaal reken- en wiskundeonderwijs

De basis is dat leerlingen goed leren rekenen, maar rekenen en wiskunde gaat verder dan het maken van sommen. Door samenhang te creëren in de kerndoelen en de nadruk te leggen op de conceptontwikkeling bereiden we de leerlingen voor op hun toekomstige rol in de samenleving.​ Zodat ze wiskunde met zelfvertrouwen kunnen toepassen als burger en als professional​.


Wil je meer lezen over de tussenproducten waar het team aan werkt? En hoe de samenwerking gaat met de advieskring? Lees dan hier het interview met Ton Roelofs (procesregisseur), Michiel Veldhuis (voorzitter advieskring) en Marjolijn Bakir (leraar en lid van het team).

wil je dit delen?

blijf op de hoogte

Altijd als eerste op de hoogte van de laatste ontwikkelingen? Meld je dan aan voor onze automatische updates. Je ontvangt dan een mail als wij een nieuwsbericht plaatsen.

Aanmelden updates

* zijn verplicht
Leergebieden